TS LƯU HUYỀN TRANG
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
 

(TTKHCT) - Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp đổi mới đất nước của Đảng, một trong những nền tảng quan trọng, tạo tiền đề cho sự thành công là đổi mới công tác cán bộ. Đảng xác định khâu đột phá, có ý nghĩa then chốt là đổi mới công tác cán bộ, coi đó là “mắt xích quan trọng nhất” để đổi mới các khâu khác trong toàn bộ sự nghiệp đổi mới. Xuất phát từ tiền đề đó, từ Đại hội lần thứ VI của Đảng đến nay, vấn đề xây dựng Đảng, chỉnh đốn Đảng, trọng tâm là xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ của Đảng và hệ thống chính trị luôn là nội dung được ưu tiên và coi trọng. Trong đó, có thể khẳng định, cán bộ tuyên giáo và đội ngũ cán bộ tuyên giáo giữ vai trò quyết định đến chất lượng, hiệu quả của công tác tuyên giáo, góp phần quan trọng trong thành công của công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức. Do đó, xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo là đòi hỏi tất yếu của mọi giai đoạn cách mạng và là nhiệm vụ cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.

(Ảnh tư liệu)

1. Vai trò xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo hiện nay

Công tác tuyên giáo là hoạt động lãnh đạo của Đảng trên các lĩnh vực tư tưởng, văn hóa và khoa giáo, công tác tuyên giáo giữ trọng trách quan trọng trong việc nghiên cứu, phát triển, phổ biến chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến cán bộ, đảng viên và nhân dân; góp phần củng cố nền tảng tư tưởng, lý luận vững chắc của Đảng; bảo đảm sự thống nhất về đường lối, chính sách, hành động trong các lĩnh vực tư tưởng, văn hóa và khoa giáo với yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Công tác tuyên giáo trong giai đoạn hiện nay cần có những chuyển biến tích cực, chủ động, sáng tạo, đổi mới mạnh mẽ, nâng tầm trí tuệ và bản lĩnh để tham mưu hiệu quả, sắc bén hơn nữa các vấn đề tư tưởng, văn hóa, khoa giáo; góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu toàn diện của Đảng trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, từ trung ương đến cơ sở, đặc biệt là trong việc phát hiện, đẩy lùi, ngăn chặn sớm các nguy cơ tiềm ẩn, các vấn đề phức tạp có thể nảy sinh ngay từ thực tiễn cơ sở. Điều đó đòi hỏi đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo phải luôn chủ động, sáng tạo, nỗ lực và nâng cao khả năng dự báo để thực hiện tốt công tác tham mưu, bảo đảm tính nhạy bén, kịp thời giúp cấp ủy xử lý, giải quyết các vấn đề phát sinh tại địa phương, cơ quan, đơn vị góp phần tạo sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội.

Với mục tiêu đó, nhiệm vụ xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo phải vừa đảm bảo tuân thủ những quy định về tinh giản biên chế, đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, vừa góp phần hình thành lực lượng lao động chất lượng cao, đủ đức, đủ tài, đủ khả năng nhận diện, dự báo và tham mưu đề xuất các giải pháp hiệu quả cho cấp ủy. Đây cần được xác định là nhiệm vụ có tính cấp bách vì đây không chỉ là đội ngũ cán bộ trực tiếp tiến hành hoạt động tham mưu với lãnh đạo ban tuyên giáo và cấp ủy các cấp về các lĩnh vực tuyên giáo, mà còn là đội ngũ đảm nhiệm trọng trách cầu nối quan trọng trong việc củng cố sự thống nhất tư tưởng, chính trị trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội, củng cố lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước, củng cố và bảo đảm vững chắc sự lãnh đạo của Đảng về tư tưởng, văn hóa, khoa giáo trong đời sống xã hội địa phương; góp phần tăng cường khối đại đoàn kết, tăng cường ý chí, sức mạnh tinh thần của nhân dân. Có thể khẳng định, cán bộ tuyên giáo và đội ngũ cán bộ tuyên giáo giữ vai trò quyết định đến chất lượng, hiệu quả của công tác tuyên giáo. Do đó, xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo là đòi hỏi tất yếu của mọi giai đoạn cách mạng.

2. Thực trạng xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII (Nghị quyết 26-NQ/TW) xác định: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đủ về số lượng, chất lượng và cơ cấu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”1. Đến Đại hội lần thứ XIII, Đảng tiếp tục tiếp tục khẳng định mục tiêu nêu trên, đồng thời bổ sung thêm nội dung, quan điểm và mục tiêu mới, trong đó nhấn mạnh đến việc đổi mới toàn diện các khâu trong công tác cán bộ.

Xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo là một bộ phận trong công tác cán bộ của Đảng nói chung và từng cấp ủy nói riêng. Muốn có một đội ngũ cán bộ tuyên giáo đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu và đạt trình độ cao về chất lượng, cần phải tiến hành nhiều công việc từ khâu tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng, nhận xét, đánh giá đến chính sách cán bộ phù hợp với sứ mạng mục tiêu của công tác tuyên giáo và các nguồn lực ở từng giai đoạn phát triển. Trong đó, từng nội dung công việc bám sát các quan điểm về công tác cán bộ mà Đảng đã đề ra, như tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XI khẳng định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ… đổi mới tư duy, cách làm, khắc phục những yếu kém trong từng khâu của công tác cán bộ”2.

Kết quả khảo sát thuộc nội dung nghiên cứu của Đề tài khoa học cấp Bộ3 thực hiện năm 2024 về công tác xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo ở cấp tỉnh, huyện tính đến tháng 12/ 2023 đã đạt một số kết quả chủ yếu sau:

Thứ nhất, các chủ thể xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo bao gồm cấp ủy đảng và lãnh đạo ban tuyên giáo, ban tổ chức, sở nội vụ… các cấp đã có nhận thức sâu sắc nhiệm vụ xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo theo quan điểm của Đảng qua các kỳ Đại hội, các nghị quyết của Trung ương, nhất là Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Qua đó tiếp tục phát huy, làm tốt vai trò của đội ngũ cán bộ tuyên giáo trên mặt trận tư tưởng, lý luận, văn hóa - văn nghệ, khoa giáo, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn và đảm bảo hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó. Toàn ngành tuyên giáo những năm qua đã triển khai đồng bộ nhiều hoạt động, giải pháp nhằm xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo “vừa hồng, vừa chuyên”, đảm bảo giữ vững vị thế quan trọng của người chiến sĩ xung kích trên mặt trận tư tưởng của Đảng trong tình hình hiện nay. Đặc biệt, sau Đại hội lần thứ XIII, Trung ương đã ban hành nhiều văn bản quy định, làm rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy cơ quan chuyên trách tham mưu, trong đó có Ban Tuyên giáo các cấp. Đây là cơ sở chính trị pháp lý quan trọng để cụ thể hóa việc xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo của Đảng, và cũng là minh chứng cho thấy tính kịp thời trong lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương đối với nhiệm vụ xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong tình hình mới, bám sát đặc trưng của cơ quan tuyên giáo các cấp, đáp ứng những đề xuất thiết thực của Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương.

Thứ hai, công tác cán bộ nói chung và trong hệ thống cơ quan tuyên giáo các cấp nói riêng được triển khai tương đối bài bản và có hệ thống. Trong những năm qua, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo từ Trung ương, cấp ủy, lãnh đạo ban tuyên giáo các cấp đã triển khai việc xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo thông qua việc hiện thực hóa mục tiêu của công tác cán bộ thông qua bốn khâu: (1) tuyển chọn, quy hoạch, luân chuyển cán bộ; (2) đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, phẩm chất, năng lực của cán bộ; (3) bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ; (4) nhận xét, đánh giá và thực hiện chế độ chính sách khen thưởng, kỷ luật cán bộ. Kết quả của quá trình này đã góp phần xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo về cơ bản đáp ứng yêu cầu về số lượng, về cơ cấu, về chất lượng góp phần hoàn thành tốt các nhiệm vụ của công tác tuyên giáo trong bối cảnh mới. Qua khảo sát ý kiến đánh giá của cán bộ tuyên giáo về các nội dung xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ, cho thấy: toàn bộ 04 nội dung cơ bản của xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo đều được triển khai ở các cơ quan tuyên giáo các cấp và được đánh giá mức độ hiệu quả khá cao (7,5/10 điểm). Tổng biên chế cán bộ tuyên giáo cấp tỉnh đạt 93%, cấp huyện đạt 97,33% so với chỉ tiêu được phân bổ, cơ bản đảm bảo đáp ứng yêu cầu công tác. Trong công tác xây dựng đội ngũ, các cấp ủy đảng đã chú trọng đến việc cố gắng kiện toàn, bổ sung, phát triển đội ngũ đáp ứng các yêu cầu mới. Cán bộ trong độ tuổi từ 31 đến 40 tuổi (cấp tỉnh: 42,5%, cấp huyện: 40,22%) chiếm số lượng lớn, thời gian công tác còn dài, đang trong thời kỳ sung sức và đạt độ “chín” để cống hiến. Tỷ lệ giới tính trong đội ngũ cán bộ không có sự chênh lệch lớn: nam (50,3%), nữ (49,7%)4. Cán bộ lãnh đạo tương đối trẻ, năng động, sáng tạo, đã kinh qua nhiều vị trí công tác nên công tác chỉ đạo, điều hành quản lý vững vàng.

Thứ ba, phương thức xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo được triển khai ở các địa phương ngày càng khoa học và hiệu quả với quy trình toàn diện, bao gồm: (1) xác định mục tiêu, chương trình, kế hoạch xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; (2) quán triệt, hướng dẫn, tổ chức thực hiện đúng các khâu, các bước của quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo; (3) kiểm tra, giám sát việc thực hiện các khâu, các bước của quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo; (4) sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm quá trình thực hiện các khâu, các bước của quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo.

 Thứ tư, các điều kiện đảm bảo để xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo ngày càng được chú trọng, quan tâm và hoàn thiện. Các yếu tố đảm bảo thuộc nhóm nguồn lực, cơ sở vật chất, phương tiện, thực hiện chính sách ưu tiên, ưu đãi có những cải thiện đáng kể và tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo yên tâm, phấn khởi trong công tác. Các phương tiện kỹ thuật - công nghệ được quan tâm đầu tư, nâng cấp kịp thời nhằm đáp ứng yêu cầu công việc của cán bộ tuyên giáo trong bối cảnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số, v.v. góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu, giúp việc và công tác chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ tuyên giáo.

Tuy nhiên, vẫn còn không ít hạn chế, khuyết điểm trong quá trình xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong thời gian qua, đồng thời cũng là những vần đề cần khắc phục, giải quyết để tạo chuyển biến mới.

Thứ nhất, mặc dù nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Trung ương đối với công tác tổ chức - cán bộ, Ban Tuyên giáo Trung ương cùng các ban tuyên giáo các địa phương nghiêm túc triển khai các quyết định, quy định, kết luận của Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong sắp xếp tổ chức bộ máy, xác định vị trí việc làm, các tiêu chuẩn, yêu cầu đối với cán bộ tuyên giáo các cấp... nhưng phần lớn các chủ trương, quan điểm được đề ra từ Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X vẫn chưa được các cấp ủy đảng cụ thể hóa thành các nghị quyết riêng, kết luận riêng hay hướng dẫn riêng đối với công tác cán bộ và xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo. Trong thực tế lâu nay, cán bộ làm công tác tuyên giáo, kể cả cán bộ làm công tác nghiên cứu, công tác tư tưởng, văn hóa, đội ngũ tuyên truyền viên… chưa có quy hoạch riêng, mà chỉ mới quy hoạch cán bộ lãnh đạo thuộc ban tuyên giáo của cấp ủy, do cấp ủy cùng cấp tiến hành trong tổng thể quy hoạch chung, chưa có quy hoạch riêng cho từng vị trí, chức danh của ngành tuyên giáo. Vì vậy, quy hoạch đội ngũ cán bộ tuyên giáo vẫn là quy hoạch một nơi, nhưng khi sử dụng lại bố trí một cương vị khác, dẫn đến đội ngũ cán bộ tuyên giáo luôn biến động, thiếu tính chuyên nghiệp, thiếu ổn định.

Việc xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo mới dừng lại ở từng khâu riêng biệt, với tính chất như các giải pháp được đề xuất của các công trình nghiên cứu chứ chưa được chủ thể lãnh đạo xác định như một nhiệm vụ chiến lược có tính tổng thể, thống nhất. Còn thiếu vắng các Đề án nghiên cứu tổng thể về xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo mà phần lớn tập trung vào một khâu cụ thể như đào tạo, bồi dưỡng; công tác tổ chức, nâng cao chất lượng công tác tham mưu; thiếu những đề tài nghiên cứu mang tính khảo sát thực trạng chuyên sâu để có thể đánh giá được từng mặt công tác cũng như năng lực đội ngũ cán bộ tuyên giáo các cấp hiện nay.

Thứ hai, chưa xây dựng được chiến lược cán bộ tuyên giáo, do đó chưa có hệ thống tiêu chuẩn để làm cơ sở cho việc lựa chọn, tuyển dụng được cán bộ tuyên giáo thực sự có tài năng, ít cán bộ là những chuyên gia giỏi trong các lĩnh vực chuyên môn. Công tác đào tạo chuyên ngành, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để cập nhật kiến thức mới chưa được quan tâm đúng mức, hoặc còn thiếu chất lượng, hiệu quả. Kết quả khảo sát thuộc phạm vi đề tài khoa học cấp Bộ thực hiện năm 2024 về nội dung này cho thấy có 16,4% cán bộ cho rằng thỉnh thoảng hoặc ít khi được tham gia các buổi tập huấn, bồi dưỡng. Đặc biệt, có đến 88,6% cán bộ khảo sát cho rằng các buổi tập huấn, đào tạo nâng cao năng lực của cơ quan hiện tại chỉ mang lại hiệu quả bình thường5. Công tác quy hoạch, bố trí, sử dụng cán bộ vẫn còn chưa hợp lý. Công tác đánh giá, khen thưởng, kỷ luật cán bộ vẫn còn nặng về hình thức, chưa tạo được động lực khơi dậy khát vọng để cán bộ “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung”.

Thứ ba, phương thức xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo chưa mang lại hiệu quả cao. Các hoạt động lập đề án xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ; thi đánh giá năng lực định kỳ; xây dựng đề án quy hoạch cán bộ định kỳ; tổ chức sơ kết, tổng kết công tác xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ; xây dựng khung số lượng, cơ cấu cán bộ; xây dựng tiêu chuẩn chất lượng cán bộ là những hoạt động mang tính chiến lược và có vai trò quyết định quan trọng đến chất lượng xây dựng, phát triển đội ngũ hiện đang chiếm tỉ lệ thấp hơn rất nhiều so với các hoạt động còn lại. Trong đó, tổ chức sơ kết, tổng kết công tác xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo là hoạt động có tỉ lệ từng triển khai thấp nhất và cũng là khâu có mức độ hài lòng thấp nhất từ những cán bộ tham gia khảo sát.

Thứ tư, trong các điều kiện đảm bảo cho xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo, việc xây dựng được vị trí việc làm và khung năng lực của cán bộ tuyên giáo trong các cơ quan tuyên giáo cấp ủy các cấp đóng vai trò quan trọng nhưng còn nhiều vấn đề hạn chế, bất cập hơn cả. Cán bộ tuyên giáo mặc dù đã được xác định vị trí việc làm của công chức tuyên giáo trong hệ thống vị trí việc làm của hệ thống chính trị nhưng tiêu chuẩn chức danh cụ thể vẫn chưa được xác định rõ. Các địa phương phần lớn mới ban hành danh mục vị trí việc làm, xác định số lượng ví trí từng cấp mà chưa ban hành được văn bản mô tả vị trí gắn với các chức danh nghề nghiệp ngành Tuyên giáo. Gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 34/2020/QĐ-TTg về Ban hành Danh mục nghề nghiệp Việt Nam, xác định mười nhóm nghề nghiệp được sắp xếp theo cấp độ kỹ năng, gắn với các lĩnh vực chuyên môn. Trong đó, cán bộ tuyên giáo với chức năng nhiệm vụ chính là tham mưu, giúp việc cho cấp ủy cũng chưa được xác định là một nghề và không có tên trong danh mục. Như vậy, rõ ràng, khi chưa có tiêu chuẩn chức danh riêng, cán bộ tuyên giáo sử dụng tiêu chuẩn chung với đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan đảng, tổ chức chính trị - xã hội, từ đó việc xây dựng hệ thống vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh tham mưu phù hợp với đội ngũ cán bộ tuyên giáo còn mơ hồ, gặp nhiều khó khăn, thiếu căn cứ khoa học và thực tiễn để thực hiện.

3. Một số giải pháp xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong bối cảnh hiện nay

Để xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo theo mục tiêu, yêu cầu của Nghị quyết 26-NQ/TW và yêu cầu của Đại hội lần thứ XIII, cần tiếp tục duy trì, phát huy những hoạt động có kết quả tốt trong thời gian qua; đồng thời giải quyết, khắc phục những hạn chế còn tồn tại trong công tác này. Một số giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới, bao gồm:

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác quy hoạch, tạo nguồn cán bộ tuyên giáo, bảo đảm đủ về số lượng và cơ cấu hợp lý; khắc phục sự hẫng hụt cán bộ tuyên giáo, nhất là các chuyên gia đầu ngành, các nhà nghiên cứu lý luận, các nhà tuyên truyền, cổ động chuyên nghiệp

Một là, Ban Tuyên giáo Trung ương cần phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương tiến hành quy hoạch tổng thể đội ngũ cán bộ tuyên giáo cho toàn ngành, đồng thời quy hoạch cán bộ lãnh đạo chủ chốt Ban Tuyên giáo các tỉnh, thành phố và cơ quan Ban Tuyên giáo Trung ương. Ban Tuyên giáo các tỉnh, thành phố tiến hành quy hoạch tổng thể cán bộ tuyên giáo trong đảng bộ các tỉnh, thành phố và quy hoạch cán bộ cơ quan tuyên giáo thuộc Ban tuyên giáo các tỉnh, thành phố, cán bộ lãnh đạo chủ chốt ban tuyên giáo các quận, huyện ủy theo phân cấp quản lý.

Hai là, để quy hoạch, tạo nguồn cán bộ tuyên giáo dồi dào, có chất lượng, khắc phục sự hẫng hụt cán bộ tuyên giáo, cần quán triệt đầy đủ, cụ thể quan điểm, nội dung, nguyên tắc, phương châm nêu trong Quy định số 50-QĐ/TW ngày 27/12/2021 của Bộ Chính trị khóa XIII về công tác quy hoạch cán bộ. Đồng thời, quy hoạch cán bộ tuyên giáo cần chú ý đến tính riêng biệt, đặc thù và tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ này. Đây là đội ngũ cán bộ vừa là người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy; vừa làm công tác tham mưu; vừa là báo cáo viên, tuyên truyền viên, cổ động viên, v.v.. Không phải ai cũng có thể làm tốt công tác tuyên giáo. Vì vậy, quy hoạch cán bộ tuyên giáo phải chú trọng khâu phát hiện những người có năng lực, năng khiếu làm công tác tuyên giáo. Cho nên, công tác quy hoạch cán bộ tuyên giáo phải tạo nguồn từ sớm, từ xa, nhất là khai thác các nguồn sinh viên trong các trường đại học khoa học xã hội, nhân văn, các cán bộ phong trào, đặc biệt là sinh viên chuyên ngành công tác tư tưởng - văn hóa mới tốt nghiệp ở Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Ban Tuyên giáo Trung ương, các tỉnh ủy, thành ủy phối hợp với các trường đại học, các học viện “đặt cọc” với các trường để thu hút sinh viên có năng khiếu làm công tác tuyên giáo đưa vào nguồn quy hoạch.

Thứ hai, tăng cường và đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng và luân chuyển cán bộ tuyên giáo cho phù hợp với tính chất, đặc thù công việc tuyên giáo

Đào tạo, bồi dưỡng là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất để nâng cao chất lượng cán bộ. Theo Hồ Chí Minh: “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”. Muốn có đội ngũ cán bộ tuyên giáo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, phải tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng. Từ năm 2007, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã xác định và nhấn mạnh yêu cầu: “Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ chuyên trách (…) Khẩn trương xây dựng quy hoạch đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng đến năm 2020 từ Trung ương đến cơ sở, cả cán bộ cấp chiến lược, các chuyên gia đầu ngành, đội ngũ kế cận và cán bộ trẻ. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, có chế độ, chính sách đãi ngộ thỏa đáng đối với đội ngũ này”6.

Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, nhất là sự phát triển của cách mạng công nghệ, cần phải tăng cường đổi mới toàn diện công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo theo một số hướng sau đây:

Một là, đổi mới nội dung, chương trình, phương thức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tuyên giáo gắn với thực tiễn, bảo đảm tính khoa học, thiết thực, trang bị những vấn đề lý luận cơ bản, gắn với cập nhật những vấn đề mới, thông tin mới liên quan đến công tác tuyên giáo một cách kịp thời, tránh tình trạng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng phê bình: “… chỉ đem lý luận khô khan nhét cho đầy óc họ. Rồi bày cho họ viết những chương trình, những hiệu triệu rất kêu. Nhưng đối với việc thực tế, tuyên truyền, vận động, tổ chức, kinh nghiệm chỉ nói qua loa mà thôi. Thế là lý luận suông, vô ích”7.

Hai là, điều chỉnh cơ cấu dung lượng kiến thức, kỹ năng trong chương trình đào tạo, bồi dưỡng gắn với đặc trưng nghề nghiệp của cán bộ tuyên giáo, cụ thể là: (1) Tăng dung lượng các môn lý luận chính trị nhiều hơn so với các đối tượng khác để cán bộ tuyên giáo có quan điểm, lập trường tư tưởng vững vàng; nắm chắc, hiểu sâu lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; (2) Bổ sung toàn diện kiến thức tổng hợp để đảm bảo cán bộ tuyên giáo đủ khả năng xử lý công việc ở nhiều lĩnh vực, với nhiều đối tượng; (3) Rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp gắn với cương vị và chức trách của cán bộ tuyên giáo ở từng lĩnh vực cụ thể: nghiên cứu lý luận, giáo dục lý luận chính trị, tuyên truyền, cổ động, khoa giáo, văn hóa, văn nghệ, v.v.. Trong đó, việc đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ tuyên giáo cần chú trọng tăng cường bồi dưỡng kỹ năng phân tích, luận giải những vấn đề đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; kỹ năng tham mưu các lĩnh vực để có thể xử lý các tình huống phức tạp nảy sinh trong quá trình làm công tác tuyên giáo trong thực tiễn. Đối với các lớp bồi dưỡng, cần tăng cường bổ sung, cập nhật những kiến thức mới về sự phát triển lý luận, bổ sung các kiến thức thực tế ở địa phương, nhất là những nơi khó khăn, những điểm nóng đang phát sinh từ thực tiễn ở cơ sở và những kinh nghiệm ở nơi giải quyết thành công trong công tác tuyên giáo.

Ba là, mở một số lớp đặc biệt, chất lượng cao nhằm đào tạo những nhân tài, những chính trị gia giỏi cho đất nước, những nhà tuyên truyền, cổ động chuyên nghiệp, nhất là cán bộ tuyên giáo cấp tỉnh trở lên. Các lớp này phải bảo đảm chất lượng, không chạy đua theo số lượng hay thành tích. Người học phải được lựa chọn kỹ, học bài bản, có hệ thống, đào tạo, bồi dưỡng có mục tiêu, địa chỉ rõ ràng. Chú trọng kết hợp bổ sung kiến thức lý luận cơ bản và kỹ năng nghiệp vụ tuyên giáo.

Bốn là, đổi mới phương thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tuyên giáo theo các hướng đa dạng hóa các hình thức, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, kết hợp đào tạo cơ bản với bồi dưỡng cập nhật; đào tạo, bồi dưỡng tập trung với hình thức không tập trung, đào tạo, bồi dưỡng trong thực tế công việc, thông qua các đợt khảo sát, tổng kết thực tế, có đề án và kết quả sản phẩm cụ thể. Cần có quy định, quy chế bắt buộc trong mỗi nhiệm kỳ, cán bộ tuyên giáo phải có ít nhất một đến hai đợt bồi dưỡng, mỗi đợt từ một tuần trở lên.

Thứ ba, đổi mới công tác đánh giá cán bộ tuyên giáo

Đánh giá cán bộ là khâu rất quan trọng trong công tác cán bộ. Đánh giá đúng là căn cứ, cơ sở để bố trí, sử dụng cán bộ; để đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện chính sách cán bộ nhưng hiện nay còn nặng tính hình thức, chưa có sự liên kết với các khâu còn lại của công tác cán bộ. Để đánh giá cán bộ tuyên giáo có chất lượng, hiệu quả và thực chất, ban tuyên giáo các cấp cần thống nhất một số biện pháp sau:

Một là, xây dựng nội dung đánh giá toàn diện, cả phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và năng lực, cả đức và tài, trong đó, nhấn mạnh bản lĩnh, phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, đó là “gốc” và quan trọng là cần có tiêu chí mức độ để đánh giá và phân loại được cán bộ.

Hai là, xây dựng khung đánh giá năng lực cán bộ tuyên giáo, nhấn mạnh tính chuyên nghiệp, kỹ năng chuyên môn về công tác truyền giáo; lấy hiệu quả công việc làm thước đo; lấy sản phẩm làm tiêu chí. Riêng đối với cơ quan tuyên giáo, với đặc trưng của cơ quan tham mưu cho cấp ủy các hoạt động, nhiệm vụ trong lĩnh vực tuyên giáo, cần có cơ chế đánh giá cán bộ dựa trên sản phẩm tham mưu và kết quả thực hiện các nhiệm vụ như một cơ chế đánh giá đặc thù.

Ba là, xây dựng tiêu chuẩn chức danh cán bộ và tiêu chí đánh giá cho từng loại cán bộ; đánh giá theo hiệu quả công việc và sự tín nhiệm của cán bộ, đảng viên, nhân dân. Kết hợp chặt chẽ giữa giao nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm với đánh giá công khai mức độ đạt được theo chỉ tiêu nhiệm vụ được giao và kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ để đảng viên và nhân dân theo dõi, giám sát, góp ý kiến, thể hiện sự tín nhiệm và thông qua đó để xem xét, đánh giá cán bộ.

Bốn là, đổi mới mạnh mẽ phương pháp, cách thức đánh giá. Kết hợp nhiều hình thức, cách thức, biện pháp đánh giá. Có thể đánh giá cán bộ thông qua cơ chế thi tuyển, sát hạch hằng năm đối với cán bộ tuyên giáo từ cấp tỉnh, thành phố và tương đương trở xuống theo phương châm “làm cái gì thi cái đó”; xây dựng phương thức đánh giá cán bộ trong mối quan hệ biện chứng giữa kết quả thi, sát hạch và năng lực, thành tích công tác, uy tín, sự tín nhiệm của cán bộ, đảng viên và nhân dân; thông qua đánh giá chất lượng định kỳ hàng năm với đánh giá đột xuất, đánh giá trước khi bổ nhiệm, điều động, luân chuyển; gắn đánh giá cá nhân với thành tích tập thể. Gắn đánh giá cán bộ theo định kỳ với kiểm điểm tự phê bình và phê bình hằng năm theo yêu cầu của Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI; Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII, nhất là bám sát nội dung, yêu cầu của Quy định 124-QĐ/TW ngày 04/10/2023 của Bộ Chính trị khóa XIII về việc kiểm điểm và đánh giá, xếp loại chất lượng hàng năm đối với tập thể, cá nhân trong hệ thống chính trị. Trong đó đề cao vai trò, trách nhiệm “tự soi, tự sửa”, của mỗi cán bộ, đặc biệt là vai trò, trách nhiệm nêu gương của cấp ủy và người đứng đầu trong đánh giá cán bộ.

4. Kết luận

Xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo là nhiệm vụ lâu dài, bao gồm nhiều bước, nhiều giai đoạn, trong đó đổi mới và nâng cao hiệu quả của công tác cán bộ là một khâu có tính chất đột phá, trọng yếu. Muốn có một đội ngũ cán bộ tuyên giáo đủ mạnh, ngang tầm nhiệm vụ cách mạng hiện nay đang đặt ra, cần thực hiện đồng bộ, toàn diện ở các khâu của công tác xây dựng đội ngũ; song song với phát triển đội ngũ thông qua việc không ngừng tạo lập môi trường làm việc và bảo đảm các điều kiện để cán bộ được nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực. Cho nên, tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành tuyên giáo mà là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, của toàn thể xã hội và nhân dân. Bởi lẽ, một đội ngũ cán bộ tuyên giáo có phẩm chất chính trị, đạo đức và trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đủ tốt mới có khả năng hoàn thành sứ mệnh vô cùng quan trọng là “Người chiến sĩ xung kích trên mặt trận tư tưởng”, để bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ và bảo vệ nhân dân trong giai mới hiện nay.

---------

Bài viết được đăng trên Tạp chí Thông tin khoa học chính trị số 3 (39) - 2024

1 Ban Tuyên giáo Trung ương: Tài liệu nghiên cứu các văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (Dành cho cán bộ chủ chốt và báo cáo viên), Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2018, tr.123.

2 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.261.

3, 4, 5 Phạm Huy Kỳ: Xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ tuyên giáo theo tinh thần Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Đề tài khoa học cấp Bộ, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, 2024, tr.101, 104, 108, 111, 125.

6 Ban Tuyên giáo Trung ương: Tài liệu nghiên cứu các nghị quyết Hội nghị Trung ương 5, khóa X (Dành cho cán bộ chủ chốt và báo cáo viên), Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2007, tr.18.

7 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.5, tr.311.